Jack's Biking Chronicles: The Land of the Balut at Penoy at Padyak sa Daloy ng Kasaysayan

PATEROS po yan at mukhang nagkamali ng spelling si AI.

Pagkatapos ng aking Saturday shift sa aking work from home job ay nakaupo ako sa aming salas hawak ang aking cellphone at nagmumuni-muni para magpa-antok at makapagpahinga. Naisip ko na Linggo na naman pala kinabukasan at makakagala na naman ako sa aking pagbibisikleta. Simple lang naman ang buhay ko at kaligayahan, ito lang ang mga bagay na nagpapasaya sa akin ang maging malaya at magtanggal ng pagod sa aking katawan sa pamamagitan ng aking mga bike journeys.

Habang nagpapaantok, naisip kong pauli-ulit na akong pumupunta sa aking mga pinupuntahan kagaya ng Intramuros, Binondo, Sta Cruz at Quiapo. Gusto kong maiba naman at nakita ko nga itong bayan ng Pateros. Interesante para sa akin ang lugar sapagkat sa tagal na nakatira kami noon sa Maynila ay hindi pa ako nagawi sa lugar kung saan pinakasikat ang balut at penoy sa Pilipinas. Kaya binuksan ko si Google maps at minarkahan ko ang mga rutang dadaanan at sabi ko sa sarili ko na kaya ko naman puntahan ito mag-isa at makakabisita na naman ako ng bagong simbahan sa bagong lugar na aking pupuntahan. Naging ugali ko na rin kasi sa aking mga bike journeys ang bumisita sa bawat simbahan na aking tinatahak. Kinabukasan noong araw na yun ay matagumpay kong nabisita ang Pateros, Manila.

Isa sa mga bagay na pinahahalagahan ko bilang isang nagbibisikleta ay ang pagkakataong makita ang mga lugar na mayaman sa kasaysayan at kultura—hindi lang basta nadadaanan, kundi tunay na nararamdaman. Nitong nakaraang linggo, pinili kong bumiyahe mula sa Imus, Cavite papuntang Pateros—ang pinakamaliit na bayan sa buong Metro Manila pero hindi kailanman maliit pagdating sa ambag sa ating kultura, pagkain, at kasaysayan.

ANG SAN ROQUE-STA MARTHA PARISH CHURCH AT ANG HISTORICAL MARKER NG SIMBAHAN

Teddy Corpuz - Takas

Matatagpuan ang Pateros sa silangang bahagi ng Metro Manila, napapagitnaan ng mga lungsod ng Taguig, Makati, at Pasig. Bagama’t ito’y hindi lungsod, ang Pateros ay isang first-class municipality na kilala sa kanilang mga natatanging produkto at makasaysayang pamanang-bayan. Ang sukat nito ay maliit kumpara sa mga karatig lungsod, ngunit ang kwento na dala-dala nito ay napakayaman.

Ang pangalang “Pateros” ay nagmula sa salitang Kastila na “pato” na ang ibig sabihin ay bibe. Dito rin hinango ang salitang “patero” na nangangahulugang taong nagpapalago o nag-aalaga ng mga bibe. Noon, kilala ang bayan bilang sentro ng industriya ng pag-aalaga ng bibe at paggawa ng itlog na maalat, balut, at penoy. Isa ito sa mga pangunahing pinagkukunan ng kabuhayan ng mga mamamayan noon at hanggang ngayon, dala-dala pa rin ito ng bayan bilang bahagi ng kanilang pagkakakilanlan.

Pagkatapos ng mahaba at nakakapagod pero masayang pedalan mula Imus, sinalubong ako ng mga tahimik ngunit makasaysayang kalsada ng Pateros. Hindi man ito kasing-ingay ng mga lungsod sa paligid, ramdam ang kalmadong ritmo ng pamumuhay dito. Habang umiikot ako sa baryo, nasilayan ko ang ilan sa mga ancestral houses na nananatiling nakatayo—mga antigong bahay na parang nagsisilbing tanod ng kasaysayan. Ilan sa mga ito ay pagmamay-ari ng mga prominenteng pamilya sa bayan, at bagama’t hindi lahat ay bukas sa publiko, ang arkitektura at pagkakagawa ng mga ito ay sapat nang paalala ng kolonyal na nakaraan ng bayan.

Nasilayan ko ang ilan sa mga ancestral houses na nananatiling nakatayo—mga bahay na itinayo pa noong panahon ng mga Kastila at Amerikano. Ilan sa mga kilalang ancestral houses ay:

• Ang Bahay ni Maestrang Tayang at iba pang Ancestral Houses sa Pateros

• Banal na Krus Chapel area kung saan may mga lumang bahay na bato

• Mga bahay sa kahabaan ng M. Almeda Street—may ilan dito na may detalyeng capiz windows at orihinal na kahoy.

Hindi man ito kasing laki ng mga heritage towns tulad ng Taal o Vigan, ang mga bahay na ito ay nagsisilbing patunay sa kasaysayan ng isang bayang nakatindig sa sariling paa.

ANG MGA ANCESTRAL HOUSES SA PATEROS: ANG BAHAY NI MAESTRA TAYANG, RAYMUNDO HOUSE, SANTOS HOUSE, HOUSE OF INANG SISA AND AN UNKNOWN ANCESTRA HOUSE.

Hindi kumpleto ang pagbisita sa Pateros kung hindi mo masisilayan (o mabibili) ang kanilang tanyag na alfombra. Ito ay isang uri ng makapal at malambot na tsinelas na gawa sa tela at goma, kadalasang may makukulay na disenyo. Gawa ito ng kamay at itinuturing na pangunahing produkto ng bayan. Ang industriya ng paggawa ng alfombra ay isang patunay ng malikhaing pagkamalikhain at kasipagan ng mga taga-Pateros. May ilan pang maliliit na pabrika at pamilya na hanggang ngayon ay gumagawa pa rin nito, at karaniwang binebenta sa mga lokal na palengke at bangketa.

SPECIALTY NG PATEROS ANG BALUT AT PENOY, CHICHARON, ANG SPECIAL NA SUKA AT MAKUKULAY NA ALFOMBRA

Siyempre, hindi ko pinalampas ang pagkakataon na tikman muli ang mga pagkaing tunay na Pateros! Sa isang maliit na tindahan sa gilid ng kalsada, bumili ako ng mainit-init na balut at penoy. Ang balut ay itlog ng bibe na may partly developed na sisiw sa loob—isang street food na madalas kinatatakutan ng iba, pero para sa akin, ito ay isang klasikong Pinoy delicacy. Ang penoy naman ay katulad ng balut pero walang sisiw—malambot, parang nilagang itlog pero may kakaibang linamnam. Isa din sa top delicacy ng bayan ng Pateros ay ang kanilang manamis-namis na maanghang na special suka. Saktong-sakto sa sawsawan ng chicharon. Isang recipe sa pampagana ng pagkain At sa katunayan na nagustuhan ko ang suka ng Pateros ay bumili ako ng isang bote at nung naubos ay bumalik pa ako ng Pateros para bumili ulit ng the best na suka nila. Ang suka nila ay gawa sa tradisyunal na paraan, at may timpla ng bawang, siling labuyo, at ilang sekreto ng mga lokal na gumagawa. Dapat mo talaga itong subukan kung mapapadpad ka sa bayan.

Balikan dito sa Imus, Cavite ay naglalaro sa 70-80 km ang papuntang Pateros. Anim na beses din akong bumalik-balik sa bayan ng Pateros.

Kung ikaw ay mahilig mag-bike at gusto mong maranasan ang kakaibang timpla ng kasaysayan at pagkain, Pateros ang isa sa mga perpektong destinasyon. Mula sa Imus, maaaring dumaan sa Bacoor, Las Piñas, at Pasay. Mula sa aking childhood place na San Andres Bukid papasok ng Makati, Guadalupe, ilang parte ng Taguig hanggang marating ang Pateros. Siguraduhing dala ang hydration pack, tools, at syempre, ang iyong curiosity at respeto sa lugar.

Sa bawat pedal at pag-ikot ng gulong, may bagong kwento kang matutuklasan. Sa Pateros, ang simpleng bayan ay may simpleng ganda—na ang lasa, alaala, at kasaysayan ay tiyak na hindi mo malilimutan.

Hindi lang ito isang destinasyon. Isa itong paalala na kahit sa gitna ng modernong lungsod, may mga bayan pa ring may puso, alaala, at lasa ng nakaraan.