National Bookstore: Ang Huling Kanlungan ng mga Pahina?

Kamusta na nga ba ang totoong kalagayan ng National Bookstore ngayong digital na ang pagbabasa?

May kakaibang bango ang papel na hindi kayang pantayan ng amoy ng cellphone na umiinit sa matagal na paggamit. May himig ang pagbuklat ng pahina—isang tunog na wari’y huni ng nakaraan, alaala ng pagkabata, at pangakong may matututuhan pa sa susunod na kabanata. At sa Pilipinas, kung may pangalan na agad pumapasok sa isip kapag iniisip natin ang mga aklat at papel, iisa lamang iyon—National Book Store.

When I was a little kid, the mall was never just about ice cream parlors, video arcades, or Sunday window shopping. For me, it was the glowing red and white sign of National Bookstore that always caught my eyes, like a lighthouse guiding me to a place where my imagination could rest and wander. Hindi ko malilimutan ang mga pagkakataon na habang hinihintay ko ang aking mga magulang matapos silang mamili, pumupuwesto ako sa gilid ng estante, dumudukot ng isang libro, at nagbabasa ng ilang pahina na kaya lang ubusin ng limitado kong oras. Hindi ko pa kaya noon bumili ng lahat ng gusto kong basahin, pero sapat na ang ilang minutong iyon upang maramdaman kong lumalawak ang aking mundo. Sa bawat bukas ng libro, parang naglalakbay ako sa pagitan ng mga ideya, at katotohanan ng buhay na pamilyar at sabay na bago.

Tuwing papalapit ang Hunyo, National Bookstore transformed into something even more magical. It became the epicenter of every Filipino student’s rite of passage—the balik-eskwela season. The aisles were filled with families moving around to complete their shopping lists, mothers comparing prices, and children excitedly picking designs of their favorite notebooks. The smell of fresh paper, newly sharpened pencils, and plastic covers blended into an aroma that only school season could bring. Kasama doon ang pagbili ng yellow pad at intermediate pad na paulit-ulit nating inuubos sa klase, mga notebooks na may pabalat ng cartoon characters o inspirational quotes, ballpens na Pilot o Panda, Mongol pencils na halos lahat ay ginagamit, at Crayola crayons na kung minsan ay walong kulay lang pero kapag maswerte, may labing-anim. Pero the best talaga ang aroma ng mga padpapers at notebooks ano? Merong klasik na feeling kapag nakakaamoy ako nito it brings me back to my old elementary classroom kung saan nananahan ang ganitong klaseng amoy ng mga school supplies. May kasama ring ruler, sharpener, pambura, plastic covers para sa libro, glue na may pulang takip na goma, at pencil case na minsan lata, at syempre ang mga love team na celebrity na design sa notebooks hindi mawawala diyan noon sila Marvin at Jolina. Klasik krung-krung yan di ba? Hindi rin nawawala ang cartolina, manila paper, art paper, bond paper, at index cards na laging kailangan para sa mga proyekto at seatwork. Sa bawat pagbili, may kasamang pananabik at kaba, dahil simbolo iyon ng bagong simula—bagong guro, bagong kaklase, bagong mga kuwento sa loob ng silid-aralan.

Yet beyond the aisles of supplies, what I truly cherished was the section of Philippine literature. That was where I discovered the witty and satirical words of Bob Ong, whose sharp humor unveiled the ironies of our society, making me laugh at the absurdities of daily life while quietly nodding at the truths I didn’t realize I was already living. Nariyan din si Eros Atalia, na nagbukas ng pinto sa mga nobelang puno ng katatawanan, katotohanan at mga kapana-panabik na mga dagli o maiikling kwentong may hugot sa hulihan at mapapaisip ka sa tinatalakay niya na parang hinugot mula sa mismong kalye ng ating karanasan. May mga akda rin si Lourd de Veyra na walang takot na sumisilip sa pop culture at pulitika, binubuo ng mga essay na parang usapan ng barkada pero may bigat ng pagsusuri sa lipunan. At siyempre, si Ricky Lee, na sa kanyang mga nobela gaya ng Para Kay B ay nagdadala ng malalim na tanong tungkol sa pag-ibig, kapalaran, at pagkatao.

Ngayong panahon ng internet, social media, at mga search engine na kayang maghatid ng sagot sa loob lamang ng ilang segundo, may puwang pa nga ba ang National Book Store? O isa na lamang ba itong simbulo ng nakaraang unti-unti nang tinatalo ng makabagong teknolohiya?

Buhay na buhay pa rin naman ang National Book Store. Nariyan pa rin ito sa mga mall, sa mga kanto ng lungsod, nakatayo bilang haligi ng ating kulturang pampanitikan at edukasyon. Ngunit hindi maikakaila na hindi na kasing lakas ang daloy ng tao noon kumpara ngayon. Dati, bago magpasukan, puno ang tindahan—mga batang sabik sa bagong notebook na may makukulay na pabalat, mga magulang na abala sa pagbili ng pad paper, lapis, at ballpen, at mga kabataang naghahanap ng pocketbook o komiks para pampalipas-oras. Ngayon, mas marami nang bumibili online; mas madalas ding naka-pokus ang kabataan sa mga e-book, sa mga PDF na madaling ma-download, o sa mabilisang sagot ng Google.

Sa kabila ng lahat, nananatiling may kakaibang bentahe ang pagbasa ng aklat. Kapag nagbabasa ka ng libro, mas malalim ang iyong pagkaunawa dahil nakapokus ka—walang ads, walang notification, at walang biglaang tukso ng walang katapusang pag-scroll. May bigat at dignidad din ang isang aklat, dahil hindi lamang ito basta papel kundi isang sining; ramdam mo ang bigat nito, ang disenyo ng pabalat, at higit sa lahat ang dedikasyon ng may-akda. Mas maaasahan din ang impormasyong dala nito, sapagkat dumadaan ito sa proseso ng pagsusuri, editing, at paglalathala, kumpara sa internet na madalas ay puno ng pekeng balita at opinyong walang basehan. Higit pa rito, may kasamang emosyon at karanasan ang bawat paghawak ng libro—parang paghawak ng kasaysayan na may mga alaala sa bawat pahina, maging iyon ay mga marka ng highlighter, mga sulat sa gilid, o simpleng tiklop sa dulo ng pahina na nagsisilbing tanda ng isang mahalagang bahagi.

The Beatles - Paperback Writer

Ngunit paano kung puro online na lamang tayo umaasa? May mga bitag din ito na hindi natin maikakaila. Totoo na mabilis kang makakahanap ng sagot, ngunit kadalasan ay mababaw at kulang sa lalim ang nakukuha mong impormasyon. Madali ring kumalat ang maling balita dahil kahit sino ay maaaring mag-post nang walang masusing pagsusuri. Bukod pa rito, ang walang tigil na screen time ay nagdudulot ng pagkapagod ng isip—isang kalituhan at pagkahapo na kadalasang nauuwi sa kawalan ng gana na magbasa ng mas mahahabang teksto. At marahil ang pinakamalaking disadvantage ay ang pagkawala ng disiplina; sa internet, sanay tayo sa lahat ng bagay na “instant,” ngunit sa libro natututo tayong maghintay, magtuon, at maglakbay sa bawat pahina na may kasamang pasensya at lalim. Ang libro ay ginagawang koleksiyon din ng mga taong mahilig talaga magbasa at minsan ay pinagagawaan pa talaga sila ng mga book shelves. Espesyal ang mga libro para sa mga book worm.

Maraming nagsasabi na ang mga Pilipino ay hindi na nagbabasa. Pero kung papasok ka sa isang sangay ng National Book Store, makikita mo pa rin ang mga batang nakatayo sa harap ng shelves ng Wattpad novels, ang mga estudyanteng bumibili ng reviewer, at mga magulang na namimili ng self-help books kagaya ng mga cook books. Buhay pa rin ang aliw na dulot ng pagbabasa—ngunit nagbago na ang anyo. Dati, pocketbooks at komiks; ngayon, mga inspirational, Wattpad-based stories, at manga. Yan ang kadalasang makikita mo ngayon sa National Bookstore, pero mas gugustuhin ko pa rin ang nga kwento na galing sa mga witty novels.

Sa madaling sabi: hindi nawala ang interes, nag-iba lang ang format.

Hindi maikakaila na bumaba ang sales ng mga aklat kumpara sa ginintuang panahon ng 80s at 90s. Ngunit hindi ibig sabihin nito na tuluyan nang mawawala ang National Book Store. Sa katunayan, patuloy pa rin itong lumalaban—dahil hindi lang sila nagbebenta ng libro, kundi pati school supplies, art materials, stationery, at iba pang gamit na bahagi ng buhay estudyante at manggagawa.

Gayunpaman, may banta. Darating kaya ang panahon na mawawala na ito, gaya ng mga sinehan na tinatalo ng Netflix? Posible. Ngunit kung mangyayari man iyon, hindi dahil walang nagbabasa, kundi dahil nagbago ang paraan ng pagbabasa.

Sa kabila ng lahat ng pagbabago ngayon, mula sa digital na pagbasa hanggang sa mabilisang impormasyon online, nananatiling espesyal ang karanasan ng paglalakad sa loob ng National Bookstore—ang amoy ng establisyemento, ang pakiramdam ng paghalukay ng libro, at ang alaala ng isang batang nakatayo sa gilid ng mall, nakikibahagi ng oras at imahinasyon sa mga pahina ng librong hindi pa niya kayang bilhin, pero kaya niyang pahalagahan at balik-balikan kung ano ang bago.

Maaaring mabagal na ang benta ng mga libro, ngunit habang may isang batang matutuwang humawak ng makintab at makulay na bagong libro, habang may isang mag-aaral na magbubuklat ng reviewer para sa kanyang kinabukasan, at habang may isang mambabasa na tatakas sa mundo gamit ang isang nobela—hindi mawawala ang National Book Store.

Dahil ang libro, gaano man kabilis ang internet, ay nananatiling sentro ng ating puso sa pagkatuto.